วาล์วลม (Air Valve), วาล์วควบคุมทิศทางลม (Pneumatic Directional Control Valve) มีชื่อเรียกหลายชื่อบ้างก็เรียกว่าโซลินอยด์วาล์ว (Pneumatic Solenoid Valve) แต่บางคนก็จะเรียกโซลินอยด์วาล์ว โดยให้หมายถึงวาล์วควบคุมทิศทางแบบ 2/2 เท่านั้นก็มี
- วาล์วควบคุมทิศทาง แบบ 2/2 หมายถึงตัววาล์วมี 2 รู (Port) / 2 ตำแหน่ง
- วาล์วควบคุมทิศทางแบบ 3/2 คือตัววาล์วมีรูลม 3 รู / 2 ตำแหน่ง
- วาล์วควบคุมทิศทางแบบ 3/3 คือตัววาล์วมีรูลม 3 รู / 3 ตำแหน่ง
- วาล์วควบคุมทิศทางแบบ 4/2 คือตัววาล์วมีรูลม 4 รู / 2 ตำแหน่ง
- วาล์วควบคุมทิศทางแบบ 4/3 คือตัววาล์วมีรูลม 4 รู / 3 ตำแหน่ง
- วาล์วควบคุมทิศทางแบบ 5/2 คือตัววาล์วมีรูลม 5 รู / 2 ตำแหน่ง
- วาล์วควบคุมทิศทางแบบ 5/3 คือตัววาล์วมีรูลม 5 รู / 3 ตำแหน่ง
การเขียนสัญลักษณ์ตั้งแต่เริ่มต้น ที่ใช้เพื่อให้รู้และเข้าใจการทำงานของวาล์วควบคุมทิศทางอย่างง่ายๆ จึงเริ่มสัญญาลักษณ์ของวาล์ว แบบแมคคานิคอลวาล์วชนิด 3/2 เป็นขั้นตอนง่ายๆ ดังนี้
1.เขียนสัญญาลักษณ์โดยตัววาล์วมี 2 ตำแหน่งและมี 3 รู
รูป การเขียนสัญลักษณ์ของวาล์วควบคุมทิศทาง
2.การอ่านสัญลักษณ์ของวาล์วควบคุมทิศทาง จากข้อ 1 ให้จิตนาการว่า สี่เหลี่ยม 2 ช่อง ตามรูปข้างล่าง คือลิ้น (spool) ของวาล์วที่เลื่อนได้ไปกลับโดยที่ตัวเรือนของวาล์วมีรูป้อนลม 3 รู
3.การเคลื่อนที่ของงวาล์ว ตำแหน่งปกติลิ้นวาล์ว (spool) จะอยู่ที่ช่องขวา ตำแหน่ง operate คือกด Pushbutton เลื่อนลิ้นวาล์วจะถูกกดให้ช่องซ้ายตรงรูลม P,R,A
ดังได้อธิบายและแสดงไว้ในรูปของข้อสาม เรื่องสัญลักษณ์การเลื่อนลิ้นวาล์วว่า ตำแหน่งสำหรับภาวะปกติของวาล์วได้จากช่องขวามือ โดยยังไม่แสดงสัญลักษณ์ของตัวที่ทำให้เกิดการเลื่อนของลิ้นวาล์วควบคุมทิศทาง
ปกติปิด (NC) กับปกติเปิด (NO)
ตำแหน่งภาวะปกติเปิดหรือภาวะปกติปิดของวาล์วได้จากขาวมือ
ตัวเลื่อนลิ้นของวาล์วควบคุมทิศทาง (Pneumatic Valve) ซึ่งแบ่งออกตามชนิดของตัวเลื่อนลิ้นวาล์ว (Spool) ได้เป็น 5 ชนิด ตังตารางต่อไปนี้
| ลำดับ | สัญลักษณ์ | ความหมาย |
|---|---|---|
| 1. |  |
วาล์วควบคุมทิศทางแบบ 2/2 ปกติปิด (2/2 Valve Normally Closed) วาล์วควบคุมทิศทางแบบ 2/2 ปกติเปิด (2/2 Valve Normally Open) |
| 2. |  |
วาล์วควบคุมทิศทางแบบ 3/2 ปกติปิด (3/2 Valve Normally Closed) วาล์วควบคุมทิศทางแบบ 3/2 ปกติเปิด (3/2 Valve Normally Open) |
| 3. |  |
วาล์วควบคุมทิศทางแบบ 3/3 ตำแหน่งกลางปิด (3/3 Valve Mid-Position Closed) |
| 4. |  |
วาล์วควบคุมทิศทางแบบ 4/2 (4/2 Valve) |
| 5. |
|
วาล์วควบคุมทิศทางแบบ 4/3 ตำแหน่งกลางปิด (4/3 Valve Mid-Position Closed) |
| 6. |  |
วาล์วควบคุมทิศทางแบบ 4/3 ตำแหน่งกลางเร่งระบายลม (4/3 Valve Mid-Position Exhausted) |
| 7. |  |
วาล์วควบคุมทิศทางแบบ 5/3 (5/3 Valve) |
| 8. |  |
วาล์วควบคุมทิศทางแบบ 5/3 ตำแหน่งกลางปิด (5/3 Valve Mid-Position Closed) |
| 9. |  |
วาล์วควบคุมทิศทางแบบ 5/3 ตำแหน่งกลางเร่งระบายลม (5/3 Valve Mid-Position Exhausted) |
ตารางแสดงสัญลักษณ์ บอกความหมายของการเลื่อนลิ้นวาล์ว (Spool) ควบคุมทิศทาง (Pneumatic Directional Control Valve)
| สัญลักษณ์ | ความหมาย |
|---|---|
1.การเลื่อนลิ้นโดยใช้มือหรือเท้า (Manual Actuator) |
|
2.การเลื่อนลิ้นโดยใช้ระบบไก (Mechanical Actuator) |
|
3.การเลื่อนลิ้นโดยใช้ลม (Pneumatic Actuator) |
|
4.การเลื่อนลิ้นโดยใช้ไฟฟ้า (Electrical Actuator) |
|
5.การเลื่อนลิ้นแบบผสม (combined Actuation) |
|